Mahalle => devlet => mahalle => devlet...

07.11.2013 Vatan

Aslında Başbakan Erdoğan "kızlı-erkekli" diye özetlenen son çıkışı üzerine yazmayı pek düşünmüyordum. Çünkü onun başlattığı yaşam tarzlarını temel alan bu türden tartışmaları, 28 Şubat sürecinde RP lideri Necmettin Erbakan'ın meşhur ettiği tanımlamayla "suni gündem" olarak görüyorum. Diğer bir deyişle, Türkiye'nin çok daha önemli, sahici ve yakıcı gündem maddeleri var.
Örneğin bugün BDP, Suriye sınırına inşa edilmek istenen duvarı protesto etmek için mayınlı arazide başlattığı açlık grevini ölüm orucuna dönüştüren Nusaybin Belediye Başkanı Ayşe Gökkan ile dayanışma eylemi düzenliyor. Yakın bir zamana kadar Suriye sınırlarındaki mayınları temizleyip buraları tarıma açmaya düşünen Türkiye'nin bugün sınıra duvar inşa etme noktasına gelmesi başlıbaşına acı bir olay.
Öte yandan Ankara'nın Suriye sorununa ek olarak "Suriye Kürtleri" diye bir sorunu var ki bu giderek daha öncelikli hale geliyor. Bu sorunun özünü, Abdullah Öcalan, dolayısıyla PKK çizgisindeki PYD'nin her geçen gün daha fazla güç kazanması oluşturuyor. PYD sadece Ankara'yı değil Erbil'i, yani Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ni de rahatsız ediyor ve iki taraf bu rahatsızlığı gidermek için birlikte hareket ediyorlar, ama şu ana kadar pek başarılı oldukları söylenemez. Suriye Kürtleri ile ilgili sorunun varlığı, doğal olarak, zaten başka nedenlerle tıkanmış olan "çözüm süreci"nin yol almasını da iyice zora sokuyor.

Mahalleye göz kırpmak

Ne var ki, özellikle son iki yılda Başbakan'ın muhafazakâr yaşam tarzını ülkede hakim kılmaya yönelik çıkışlarının sadece sözde kalmaması ve uygulamaya geçirilmesi, "bunlar suni gündem" deyip tartışmadan uzak kalmayı imkansız kılıyor. Bazı mülki amirlerin, ortada herhangi bir yasal dayanak olmamasına rağmen Başbakan'ın sözlerini "talimat" olarak kabul edip kolları sıvadıklarını açıklamaları da olayın vahametini tek başına gösteriyor.
Erdoğan üniversite öğrecilerinin kızlı/erkekli aynı evlerde oturmalarını engelleme ısrarına gerekçe olarak "velilerden gelen şikayetleri" gösteriyor. Bu da bizleri ister istemez Prof. Şerif Mardin'in Mayıs 2007'de kendisiyle yaptığımız bir söyleşi (Prof. Şerif Mardin: “Mahalle havası diye bir şey var ki AKP’yi bile döver”) üzerinden tartışmaya soktuğu "mahalle baskısı" kavramına yeniden başvurmaya mecbur ediyor.
Şerif Hoca şöyle demişti: "Türkiye’de 'mahalle baskısı' diye bir şey var. Jön Türklerin en çok korktuğu şeylerden biri de oydu. 'Mahalle baskısı' bilinmeyen ve sosyal bilimce ifade edilmesi çok zor olan bir havadır. Bu havanın AKP’den bağımsız olarak Türkiye’de yaşadığına inanıyorum. Dolayısıyla AKP değil de, bu havanın gelişmesine müsait şartlar oluşursa o zaman AKP de bu havaya boyun eğmek zorunda kalacaktır."

Prof. Toprak'ın araştırması

Aralık 2007-Temmuz 2008 tarihleri arasında, Açık Toplum Enstitüsü ile Boğaziçi Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Projesi tarafından desteklenen bir çalışma yapıldı. Sorumluluğunu tanınmış siyasetbilimci, Bahçeşehir Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Binnaz Toprak üstlendiği bu çalışma kapsamında 13 ilde 265’i erkek, 136’sı kadın olmak üzere toplam 401 kişi ile görüşülüp "mahalle baskısı" kavramının gerçeğe tekabül edip etmediği araştırıldı.
Sonuçta ortaya çıkan “Türkiye’de Farklı Olmak: Din ve Muhafazakârlık Ekseninde Ötekileştirilenler” başlıklı 183 sayfalık rapor bize, baskının sadece mahalleden değil devlet ve cemaatlerden de kaynaklandığını gösteriyordu. Gençlerin, kadınların, Alevilerin, çoğunluğun hoşuna gitmeyen farklı yaşam tarzı tercihi olan kesimlerin şikayetlerini okuyunca insanın içini derin bir ürperti kaplıyordu.
Geçen zaman içinde hükümetin "muhafazakâr mahalle"den geldiğini iddia ettiği "talep ve şikayetler"den hareketle özel hayatlara müdahale etmek istediğine ve yer yer bunu başardığına tanık olduk. Bu durumun zaten mevcut olan "mahalle baskısı"nı daha da artırdığını, artan mahalle baskısının da devleti daha fazla baskıcı hale getirdiğini söyleyebiliriz.
Bu döngüsel gidişatın ne ülkenin, ne de ülkeyi yönetenlerin hayrına olmadığı açık. Şimdilik Prof. Mardin'in sözünü ettiğimiz söyleşinin başlığına çıkardığımız uyarısıyla yetinelim: "Bazı İslami alt-çevreler ortaya çıkıyor. Mahalle havası dediğimiz şeyin bu İslami alt-çevrelerle yeni bir şekil almış olduğuna inanıyorum. Bu yeni şekil AKP’yi de döver."

Not: 23 Mayıs 2008'de düzenlediğimiz ve Şerif Mardin'in de katıldığı "Mahalle Baskısı: Ne Demek İstedim?" başlıklı tartışmalı toplantının metnini okumak istiyorsanız: Prof. Şerif Mardin: “Mahalle Baskısı, Ne Demek İstedim?”

Destek olmak ister misiniz?
Doğru haber, özgün ve özgür yorum ihtiyacı
Bugün dünyada gazeteciler birer aktivist olmaya zorlanıyor. Bu durum, kutuplaşmanın alabildiğine keskin olduğu Türkiye'de daha fazla karşımıza çıkıyor. Halbuki gazeteci, elinden geldiğince, doğru haber ile özgün ve özgür yorumla toplumun tüm kesimlerine ulaşmaya çalışmalı ve bu yolla, kutuplaşmayı artırma değil azaltmayı kendine hedef edinmeli. Devamı için

Son makaleler (10)

24.11.2024	Kürt realitesi, Kürt sorunu realitesi, Kürt siyasi hareketi realitesi
19.11.2024	Nihayet birilerinin beklediği ve umduğu gibi Devlet Bahçeli geri adım mı attı?
10.11.2024	Abdullah Öcalan’a sormak istediğim 20 soru
10.11.2024	Hasan Cemal ile söyleşi: Zamâne Diktatörleri
07.11.2024	Burak Bilgehan Özpek ile söyleşi: Bahçeli DEM Parti açılımından ne umuyor, ne bulabilir?
06.11.2024	Transatlantik: Trump nasıl kazandı? Türk-Amerikan ilişkileri nereye?
05.11.2024	Hatem Ete ile söyleşi: Bahçeli ile Erdoğan ayrışıyor mu?
03.11.2024	Fethullah Gülen öldüğüyle kaldı
01.11.2024	Ruşen Çakır ve Kemal Can ile Haftaya Bakış (239): Esenyurt Belediyesi’ne kayyum atandı - CHP ne yapacak?
30.10.2024	Transatlantik: ABD seçimlerine son 5 - Türkiye’de çözüm süreci tartışmaları İsrail’in İran’a cevabı

24.11.2024		Kürt realitesi, Kürt sorunu realitesi, Kürt siyasi hareketi realitesi
22.09.2024		Ruşen Çakır nivîsî: Di benda hevdîtina Erdogan û Esed de
17.06.2023		Au pays du RAKI : Entretien avec François GEORGEON
21.03.2022		Ruşen Çakır: Laicism out, secularism in
19.08.2019		Erneute Amtsenthebung: Erdogans große Verzweiflung
05.05.2015		CHP-şi Goşaonuş Sthrateji: Xetselaşi Coxo Phri-Elişina Mualefeti
03.04.2015		Djihadisti I polzuyutsya globalizatsiey I stanovitsya yeyo jertvami. Polnıy test intervyu s jilem kepelem
10.03.2015		Aya Ankara Az Kobani Darse Ebrat Khahad Gereft?
08.03.2015		La esperada operación de Mosul: ¿Combatirá Ankara contra el Estado Islámico (de Irak y el Levante)?
18.07.2014		Ankarayi Miçin arevelki haşvehararı