IŞİD’i anlamak

18.08.2014 Vatan
Lire en Français

Cuma günkü yazımda "bölgenin iki yükselen gücü" olarak tanımladığım PKK ile IŞİD’i karşılaştırdığım için epey tepki aldım, hakaretlere maruz kaldım. 4-5 sene önce (çözüm süreciyle birlikte çok şükür belli bir rahatlama var) PKK’yı anlamaya yönelik olarak yazıp söylediklerimize gösterilen tepkilere benziyorlardı. Özellikle Şengal’de Ezidi azınlığa yönelik saldırılardan hareketle IŞİD’i anlamaya çalışmanın anlamsız, gereksiz olduğunu, hatta IŞİD’in ekmeğine yağ sürmek anlamına geldiğini söyleyenler oldu.
Bir de tabii komplo teorileri var. IŞİD’i ABD ve İsrail başta olmak üzere her türlü küresel ve bölgesel güce bağlamak mümkün. O zaman noktayı koymuş oluyor ve üzerinde düşünmeye gerek duymuyorsunuz. Mesela ne zamandır sosyal medyada dolaşan bir dezenformasyon var: Gizli bilgileri sızdırdığı için kaçarak Rusya'ya sığınan eski Amerikalı ajan Edward Snowden, IŞİD'in arkasında ABD, İngiltere ve İsrail istihbaratı olduğunu ileri sürmüş. Ama bunu kanıtlayacak hiçbir güvenilir haber kaynağı gösterilmiyor. Olsun, bu durum söz konusu dezenformasyonun dün Türk medyasında birdenbire yayılıvermesine engel olmadı.

Sünni Arap boyutu

Peki nedir IŞİD? Birdenbire bölgenin dengelerini altüst eden bu örgütü anlamak için ilk soru şu olabilir: Sadece El Kaide uzantısı, katı bir İslamcı yapılanma mı söz konusu? Bunun cevabının "hayır" olduğunu, Suriye Rojava’da yaşananları en yakından takip eden gazetecilerden Mutlu Çiviroğlu’nun önceki gün IŞİD ile savaş halinde olan YPG’nin sözcüsü Polat Can ile yaptığı söyleşiden çıkarabiliriz. (Polat Can: Nankörce bir provokasyonla karşı karşıya kaldık) Çiviroğlu’nun "IŞİD’in bu kadar etkili olmasını neye bağlıyorsunuz? Uzmanlar IŞİD üyelerinin o kadar da fazla olmadığını söylüyorlar, böyle bir örgüt nasıl oluyor da böyle birçok saldırı gerçekleştirebiliyor?" sorusunu Can şöyle cevaplıyor:
"Bazı Irak askerleri, özellikle de Sünni olanların hepsi IŞİD’e çalışıyorlar. Bugün Şengal’e saldıranlar sadece IŞİD değil, Şengal yakınlarındaki köylerde kalan birçok Arap. Daha önceleri ‘Biz Kürtlerin dostuyuz’ diyen birçok Arap bugün Şengal’e saldırıyorlar. Bu bölgede Kürtlerin komşusu, kirvesi olan bu Arapların çoğu IŞİD’e katılıyor. Yani bugün Arap şovenistliği yapanlar,  Musul ve Tikrit bölgelerinde Kürtlere saldırıyorlar ve bu insanların sayıları gittikçe artıyor. Ayrıca, IŞİD ganimeti helal saydığı için, IŞİD’e katılanların çoğu sözde kâfir mallarına saldırıp, halkımızın malına mülküne sahip olmak için onlarla birlikte hareket ediyorlar."

Farklı öyküler, ortak noktalar

YPG’li Polat Can’ın söyledikleri, müstakbel başbakan, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun söyledikleriyle kısmen örtüşüyor. Gerçekten de IŞİD, Suriye ve Irak’ta rejimlerin dışladığı Sünni Arapların memnuniyetsizliklerini kendi lehine çevirmeyi becerebilen bir örgüt. Ama olay tabii ki bundan ibaret değil. IŞİD’de Kürtlerin (Türkiye’den katılanlar da dahil) ve az da olsa Türkmenlerin olduğu biliniyor. Fakat bu örgütün saflarında Irak ve Suriye vatandaşı olmayan çok sayıda kişi var. Bunların bir kısmının dünyanın dört bir tarafında savaşarak profesyonelleştikleri de malum. Nitekim IŞİD, sadece Irak ve Suriye’nin bazı bölümlerini kapsayan bir "İslam devleti" kurmakla kalmadı "hilafet" de ilan etti. Bu da örgütün küresel bir derdi olduğunu ve muhtemelen El Kaide’nin tahtına oturmayı hedeflediğini gösteriyor. (IŞİD’in Suriye ve Irak’ta rakip İslamcı gruplara karşı da son derece acımasız ve vahşi davrandığının altını çizelim.)
Dolayısıyla IŞİD’i anlamak için İslamcılığın dünya çapında yaşadığı sorunlar, geleneksel İslami hareketlerin açmaz ve krizler, El Kaide’nin belli bir aşamadan sonra neden tıkandığı ve IŞİD’in bütün bunların ortasında, nasıl yeni bir cazibe merkezi haline gelebildiği üzerine kafa yormak gerekiyor.
Buna bağlı olarak dünyanın dört bir köşesinden Suriye ve Irak’a savaşmaya (ve ölmeye) koşan gençleri anlamak da elzem. Bunun için, gerek herbirinin ayrı hikayelerine, gerekse bazı müşterek noktalarına ve farklılıklarına bakmak gerekir. Acaba bugün IŞİD’e katılanlarla dün El Kaide’ye katılanların motivasyonları arasında belirgin farklar var mı? Varsa bunlar neden kaynaklanıyor.
Daha sorulacak çok soru ve söylenecek çok şey var ama burada keselim ve son bir not düşelim: Onu küçümseyerek, ciddiye almayarak, IŞİD’e asıl dinamizmi veren noktaları anlamaya çalışmayı reddederek, asla kanıtlanamayacak "derin" stratejik ilişkiler üzerinde kafa yormaya devam etmenin faturası çok ağır olur.

Destek olmak ister misiniz?
Doğru haber, özgün ve özgür yorum ihtiyacı
Bugün dünyada gazeteciler birer aktivist olmaya zorlanıyor. Bu durum, kutuplaşmanın alabildiğine keskin olduğu Türkiye'de daha fazla karşımıza çıkıyor. Halbuki gazeteci, elinden geldiğince, doğru haber ile özgün ve özgür yorumla toplumun tüm kesimlerine ulaşmaya çalışmalı ve bu yolla, kutuplaşmayı artırma değil azaltmayı kendine hedef edinmeli. Devamı için

Son makaleler (10)

22.12.2024	CHP ne zaman “Türkiye’nin birinci partisi” gibi davranacak?
18.12.2024	Transatlantik: Trump Erdoğan’ı neden övdü? PYD/YPG’nin geleceği Golani’nin zor sınavı
17.12.2024	Mehmet Altan ile Türkiye’nin gidişâtı (4): Suriye’nin geleceği - CHP’li belediyelere haciz
15.12.2024	11 soruda, YPG ya kendini fesheder mi ya da feshedilir mi?
15.12.2024	Murat Yetkin ile söyleşi: Meraklısı İçin Ortadoğu Kitabı
12.12.2024	Bahçeli’nin İmralı hamlesine seçmen nasıl bakıyor? Burak Bilgehan Özpek ile söyleşi
10.12.2024	Transatlantik: Suriye’yi nasıl bir gelecek bekliyor?
08.12.2024	Hamas, Hizbullah ve Esad: İran’ın “Direniş Ekseni” tarihe karışırken
06.12.2024	Behlül Özkan ile söyleşi: 1982’deki Müslüman Kardeşler’in Hama ayaklanmasından bugüne
04.12.2024	Murat Özçelik ile söyleşi: Türkiye Suriye’de ne yapabilir? Ne yapmalı?

22.12.2024		CHP ne zaman “Türkiye’nin birinci partisi” gibi davranacak?
22.09.2024		Ruşen Çakır nivîsî: Di benda hevdîtina Erdogan û Esed de
17.06.2023		Au pays du RAKI : Entretien avec François GEORGEON
21.03.2022		Ruşen Çakır: Laicism out, secularism in
19.08.2019		Erneute Amtsenthebung: Erdogans große Verzweiflung
05.05.2015		CHP-şi Goşaonuş Sthrateji: Xetselaşi Coxo Phri-Elişina Mualefeti
03.04.2015		Djihadisti I polzuyutsya globalizatsiey I stanovitsya yeyo jertvami. Polnıy test intervyu s jilem kepelem
10.03.2015		Aya Ankara Az Kobani Darse Ebrat Khahad Gereft?
08.03.2015		La esperada operación de Mosul: ¿Combatirá Ankara contra el Estado Islámico (de Irak y el Levante)?
18.07.2014		Ankarayi Miçin arevelki haşvehararı