Ruşen Çakır nivîsî: Di benda hevdîtina Erdogan û Esed de

22.09.2024 medyascope.tv
Wergêr: Mehmet Tatlı /
Orjinal Metin (tr-2024/09/22)

Serokê AKP û Serokomarê Tirkiyeyê Recep Tayyip Erdogan got: “Me îradeya xwe ya hevdîtina bi Beşar Esed re jî derxist holê, da ku têkiliyên di navbera Tirkiye û Sûriyeyê de asayî bibin. Em li benda bersivê ne ji aliyê din ve. Em ji bo vê yekê amade ne. Em dixwazin ku ev yekîtî di demeke nêz de pêk were, wek du welatên ku gelê wan misilman e.”
Ev cara yekem nîne ku Erdogan vê mijarê tîne rojevê. Carekê wiha axivîbû: “Çawa ku me têkiliyên xwe yên bi Sûriyeyê re gelek zindî digirt, hûn dizanin ku me di rabirdûyê de bi malbatî heta hevdîtinan jî bi brêz Esed re hevdîtin kirin. Ne mimkûn e ku mirov bibêje ‘Sibê nabe’, dîsa dibe.”
Di meha Tîrmehê de, piştî seredana xwe ya Almanyayê ku tê de lîstika çaryekê ya EURO 2024’an a di navbera Tirkiye û Hollandayê de temaşe kiribû, di balafirê de ji rojnamevanan re wiha gotibû: “Em ê vexwendina xwe bikin. Bi vê vexwendinê re, em dixwazin têkiliyên Tirkiye-Sûriyeyê wekî berê bînin heman nuqteyê. Vexwendina me dikare her gav pêk were.”

Destê Erdogan mecbûr e
Gelo çima Erdogan ewqas israr dike? Yekem, Erdogan, tevî ku qet naxwaze jî, tu vebijarka wî nema ji bilî qebûlkirina hebûna rejîma Esed li Sûriyeyê. Yanî divê ew rû bi rû bibe bi rastiya ku tiştên ku li welatên wekî Misir, Tûnis û Lîbyayê di Bihara Erebî de qewimîn, li Sûriyeyê dubare nebûn. Herçend bi eşkereyî negotibe jî, ew neçar ma ku rû bi rû bibe bi rastiya ku xewn, pêşbînî û analîzên wekî “nimêja li Mizgefta Emewî xwendin tenê pirseke demê ye” pûç derketin.
Duyem, Erdogan, dîsa tevî ku pir naxwaze jî, hest bi mecbûriyetê dike ku pirsgirêka penaberên Sûriyeyî heya astekê kontrol bike. Ji ber ku ev pirsgirêk her diçe mezin dibe û bêhtir dibe mijara siyaseta navxweyî. Ji bo ku Erdogan di vê mijarê de gav bavêje, divê ew bi rêveberiya Esed re di nav koordînasyon û hevkariyê de be.
Sêyem, Erdogan dixwaze destûr, piştgirî û heta beşdariya fîîlî ya rêveberiya Şamê ji bo bêbandorkirina rêveberiya xweser a Kurd a li bakurê Sûriyeyê ya ku ji aliyê DYA’yê ve tê piştgirîkirin.
Di dawiyê de, Erdogan dixwaze ku Tirkiye, bi taybetî jî şîrketên avahîsaziyê yên alîgirê desthilatdariyê, di avakirina Sûriyeyê ya ji nû ve de cih bigirin.

Destê Esed xurttir e
Wek tê dîtin, Erdogan mecbûr e ku bi Esed re li hev were. Bêguman Esed jî naxwaze bi welatekî wekî Tirkiyeyê re zêdetir dijmin bimîne. Lê Esed, ku bi piştgiriya çalak a Rûsya û Îranê, gav bi gav komên Îslamî yên ku ji aliyê gelek hêzên biyanî ve, bi taybetî jî Tirkiyeyê ve tên piştgirîkirin, yek bi yek bêbandor kiriye û kontrola beşeke mezin a welêt ji nû ve bi dest xistiye, ne wek Erdogan ewqas bi lez e.
Her wiha Esed ji bo ku Sûriyeyiyên li Tirkiyeyê vegerin, qet jî naxeyide. Yekem, ew wan bi piranî wek “xayinên welat” dibîne. Duyem, ew ji wê yekê ditirse ku dema vegerin, gelek çalakvanên muxalif ên Sûriyeyê bikaribin di nav wan de tevlihev bibin.
Rewşeke bi heman awayî, qismî ji bo Kurdan jî derbasdar e. Dibe ku Esed nexwaze ku Kurd li bakurê welêt xwedî sazûmaneke xweser an hwd. bin, lê diyar e ku ev mijar ji bo wî ne xwedî pêşaniyê ye. Ji aliyê din, dibe ku ew bixwaze di pêşerojê de Kurdan wek kozeke li dijî Tirkiyeyê bi kar bîne û ji ber vê yekê jî dibe ku nexwaze wan li dijî xwe rake.
Gelo hêzên çekdar ên Tirkiyeyê wê ji Sûriyeyê vekişin?
Gelo çawa dikare ev rewşa ne wekhev di navbera Erdogan û Esed de bê telafîkirin? Tenê bi israrê pêşniyara aştiyê kirin dê têrê neke ji bo nêzîkbûna di navbera her du welatan de. Ji ber vê yekê, ya ku pêşî tê bîra mirov ew e ku Erdogan ber bi Esed ve gavekê bavêje da ku mesafeya di navbera wan de kêm bike. Em dikarin daxwaza rêveberiya Şamê ya ji bo nêzîkbûnekê, ku Tirkiye hebûna xwe ya leşkerî li Sûriyeyê biqedîne, di vê çarçoveyê de binirxînin. Lê xuya ye ku ne mimkun e Erdogan vê daxwazê di demeke kurt de qebûl bike.
Mijareke giringtir ew e ka dê çi bi serê Sûriyeyiyên muxalif ên ku li Idlibê asê mane, û ya girîngtir, milîtanên Îslamî yên tundrew ên ku wan di bin kontrola xwe de digirin, bê. Xwe ji anîna vê mijarê ya bi israr dûr xistin, nîşan dide ka pirsgirêkeke çiqas zehmet heye.
“Duh duh bû, îro îro ye”
Digel hemû pirsgirêk û bêbaweriyên hevpar, em dikarin li bendê bin ku trafîka di navbera Enqere û Şamê de di rojên pêş de zêde bibe, heta ku hevdîtina Erdogan-Esed pêk were.
Li vir xala girîng ev e: Hem gelê Sûriyeyê, hem jî gelê Tirkiyeyê berdêla siyasetên gelek şaş ên Enqereyê gelekî giran dan û didin. Nêzîkbûneke muhtemel a di navbera her du welatan de dikare dawî li vê yekê bîne, herî kêm dikare barê vê berdêlê sivik bike.
Lê ma ne pêwîst e ku hin kes berdêla van hemû xerabiyan bidin? Gelo berpirsiyarên sereke yên van hemû xerabiyan, wek di gelek bûyerên berê de, dîsa bi mantiqê “duh duh bû, îro îro ye” xwe xilas bikin? Ma ew ê dîsa xwe wek “pispor ên reelpolitîkê” bifiroşin?

Destek olmak ister misiniz?
Doğru haber, özgün ve özgür yorum ihtiyacı
Bugün dünyada gazeteciler birer aktivist olmaya zorlanıyor. Bu durum, kutuplaşmanın alabildiğine keskin olduğu Türkiye'de daha fazla karşımıza çıkıyor. Halbuki gazeteci, elinden geldiğince, doğru haber ile özgün ve özgür yorumla toplumun tüm kesimlerine ulaşmaya çalışmalı ve bu yolla, kutuplaşmayı artırma değil azaltmayı kendine hedef edinmeli. Devamı için

Hemû gotar (10)

22.09.2024	Ruşen Çakır nivîsî: Di benda hevdîtina Erdogan û Esed de
19.08.2024	Ruşen Çakır nivîsî: Di sala 23yemîn de rewşa hazin a AKP’ê
11.02.2016	Hesabên herdu aliyan ên xelet şerê heyî kûrtir dike
30.01.2016	Rapora li ser ziyana Tirkiyê dîtiye
16.04.2015	Pêdiviya çepa sosyalîst bi hereketa Kurd zêdetir e
14.04.2015	Cemaeta Gülen 19 sal in xizmetê dibe Kurdistana Iraqê
14.04.2015	Bi rastî jî pêdiviya hereketa Kurd bi çepa sosyalîst heye?
10.04.2015	Selahattin Demirtaş: Öcalan nexwasta nedibûme namzed
02.04.2015	Cemil Bayık: Tirkî, di destpêka pêvajoyeke nû de ye
28.03.2015	Serkeftiyê heqîqî yê pêvajoya çareseriyê

24.11.2024		Kürt realitesi, Kürt sorunu realitesi, Kürt siyasi hareketi realitesi
22.09.2024		Ruşen Çakır nivîsî: Di benda hevdîtina Erdogan û Esed de
17.06.2023		Au pays du RAKI : Entretien avec François GEORGEON
21.03.2022		Ruşen Çakır: Laicism out, secularism in
19.08.2019		Erneute Amtsenthebung: Erdogans große Verzweiflung
05.05.2015		CHP-şi Goşaonuş Sthrateji: Xetselaşi Coxo Phri-Elişina Mualefeti
03.04.2015		Djihadisti I polzuyutsya globalizatsiey I stanovitsya yeyo jertvami. Polnıy test intervyu s jilem kepelem
10.03.2015		Aya Ankara Az Kobani Darse Ebrat Khahad Gereft?
08.03.2015		La esperada operación de Mosul: ¿Combatirá Ankara contra el Estado Islámico (de Irak y el Levante)?
18.07.2014		Ankarayi Miçin arevelki haşvehararı