Ali'siz Alevilik meselesi

30.04.2014 Vatan

Uzun bir aradan sonra dün partilerin grup toplantılarını izlemek için Ankara’da, Meclis’teydim. Partiler 30 Mart yerel seçimlerinin yorgunluğunu çok fazla atamamışa benziyordu. Dünün en ilginç olayı, Selahattin Demirtaş ve Sırrı Sakık dışında BDP’li milletvekillerinin tümünün katılmış olduğu HDP’nin ilk grup toplantısını yapması ve kürsüde çiçeği burnunda partinin Eş Başkanı Sebahat Tuncel’in olmasıydı. Tuncel’in konuşmasının ardından yıllarca sürgünde yaşadıktan sonra birkaç gün önce ülkeye dönen Şerafettin Kaya ve Serhat Bucak kürsüye çıktı.
Dün ilk olarak, her zaman olduğu gibi MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’yi dinledik. Bahçeli önce 1 Mayıs konusunda hükümetin pozisyonuna yakın şeyler söyledi, 1 Mayıs’ı Taksim’de kutlama ısrarlarını eleştirdi. Ardından, uzun uzun, hep olduğu gibi çözüm sürecini ele aldı. Şu iki cümle onun ve partisinin bu sürece nasıl baktığını özetliyor olsa gerek: “Başbakan PKK’nın gizli hayranı, gizli mensubu, gizli militanı gibi hareket etmektedir” ve “Hükümet, milletimizin aleyhine ne varsa özgürleşme, demokratikleşme, sivilleşme bahanesiyle benimsemekte ve kutsamaktadır.”
Bahçeli konuşmasında tabii ki Başbakan’ın 1915 olayları nedeniyle hayatlarını kaybeden Ermeniler için yayınladığı taziye mesajını da hedef aldı. MHP’den sonra AKP grup toplantısı vardı. Erdoğan “Geçmişin korkularını tek tek söküp atıyor, Türkiye'nin önündeki korku duvarlarını yıkıyoruz. Her hadiseyle yüzleştik, yüzleşiriz. Biz ortak acılarımızı paylaşmaya hazırız. Korkmadan tokalaşarak konuşmaya hazırız” diyerek geri adım atmadı.

Gülen’le birleşen yollar

Almanya Cumhurbaşkanı Joachim Gauck’un ODTÜ’de yaptığı ve Türkiye’nin hukuk devleti, temel hak ve özgürlükler ile demokrasi konusundaki eksikliklerini gündeme getirdiği konuşma Başbakan’ı belli ki çok rahatsız etmiş. AKP liderinin Gauck’a yönelik sözlerinden şu cümleyi özel olarak değerlendirmek istiyorum:
“Almanya'da ‘Ali'siz Alevilik’ denen bir olay var. Yani ateist bir anlayışın, Alevilik kisvesi altında, kendilerinin de desteklemiş olduğu bir yapı var.”
“Ali'siz Alevilik” denen olguyu tartışmaya geçmeden önce bir hafıza tazelemesi yapalım. Pennsylvania’da yaşayan Fethullah Gülen, ocak ayının sonlarında, yani 17 Aralık sürecinin en kızgın günlerinde, yıllar sonra bir televizyon mülakatı verdi. BBC muhabiri Güney Yıldız’ın, Cemaat’in önayak olduğu cami-cemevi projesine bazı Alevilerin itirazlarını hatırlatması üzerine Gülen şöyle konuşmuştu:
“Asimilasyon mevzuunu bazıları dillendirdiler. Bu dillendirenler arasında bazen Hazreti Ali'yi tanımayanlar var ki bunlara Ali'siz Aleviler deniyor genelde. Yani ‘Ali sembolik bir kahraman, bazı şeylere başkaldırmış, bundan dolayı da takdir edilecek bir insan. Ama Ali Müslümandı, Ali'nin dini düşüncesi şuydu buydu gibi meseleler bunlar bizi çok alakadar etmez’ diyenler büyük ölçüde karşı çıktılar. Zannediyorum bir gün onlar da pişman olacaklar.”

Yanlış ve sakıncalı

Görüldüğü gibi Aleviler söz konusu olduğunda Sünni camiada en kanlı bıçaklı olan yapılar bile kolaylıkla benzer yaklaşımlar sergileyebiliyor. Peki nedir bu “Ali'siz Alevilik”? 1995 Temmuz ayında Milliyet Gazetesi için “Değişim Sürecinde Alevi Hareketi” başlıklı 12 günlük yazı dizisi hazırladım. Dört yıl sonra yine Milliyet’te İhsan Yılmaz ile birlikte “Yolunu Arayan Alevilik” diye bir haftalık bir başka dizi yaptık. O çalışmalar sırasında Hz. Ali’yi iyice sembolikleştiren bazı Alevilik yorumlarıyla karşılaştım. O yorumları benimseyenler Aleviliği İslam dini dışında bir inanç olarak da görebiliyordu. Bu tür yaklaşımlara “Ali'siz Alevilik” denmesinde, gazeteci-yazar Faik Bulut’un bu adla epey ilgi gören bir kitap yazması muhakkak etkili olmuştur.
Fakat Aleviliği İslam dışı görenlerin bu camia içinde hep az, hatta marjinal kaldıklarını gözledim. Geçen süre zarfında durumun değişmediğini duyuyor ve görüyorum. Örneğin son olarak Berkin Elvan’ın Okmeydanı Cemevi’nde düzenlenen cenaze töreninde, ardından aynı yerde yapılan iki ayrı anmada da Alevi dedelerin dualarının İslam içi olduğu apaçıktı.
Bazı Alevilerin Aleviliği İslam içinde görmemeleri kendilerini ilgilendirir. Nitekim Aleviler kendi aralarında bu tür meseleleri yıllardır tartışıyorlar, daha da tartışacağa benziyorlar. Ama sayıca daha kalabalık olan Sünnilerin, hele devlet iktidarının ve/veya küresel bir cemaatin liderlerinin/sözcülerinin bu tartışmaya hoyratça müdâhil olmaya kalkmaları akıl kârı değil. Yine aynı kişilerin Alevilik içindeki farklı yorumların özgül ağırlıklarını tam hesap etmeden veya bilinçli bir şekilde çarpıtarak bu camia hakkında bazı tasvirler yapmaları doğru değil. Hele işin içine yabancıları katarak olayı kriminalize etmeye çalışmaksa çok sakıncalı.   

Destek olmak ister misiniz?
Doğru haber, özgün ve özgür yorum ihtiyacı
Bugün dünyada gazeteciler birer aktivist olmaya zorlanıyor. Bu durum, kutuplaşmanın alabildiğine keskin olduğu Türkiye'de daha fazla karşımıza çıkıyor. Halbuki gazeteci, elinden geldiğince, doğru haber ile özgün ve özgür yorumla toplumun tüm kesimlerine ulaşmaya çalışmalı ve bu yolla, kutuplaşmayı artırma değil azaltmayı kendine hedef edinmeli. Devamı için

Son makaleler (10)

15.12.2024	11 soruda, YPG ya kendini fesheder mi ya da feshedilir mi?
15.12.2024	Murat Yetkin ile söyleşi: Meraklısı İçin Ortadoğu Kitabı
08.12.2024	Hamas, Hizbullah ve Esad: İran’ın “Direniş Ekseni” tarihe karışırken
06.12.2024	Behlül Özkan ile söyleşi: 1982’deki Müslüman Kardeşler’in Hama ayaklanmasından bugüne
04.12.2024	Murat Özçelik ile söyleşi: Türkiye Suriye’de ne yapabilir? Ne yapmalı?
04.12.2024	Transatlantik: Suriye’de neler oluyor? Neler olabilir?
02.12.2024	Eski PKK yöneticisi Nizamettin Taş: "PKK’nin Öcalan’a bağlılığı özde değil, ağırlıklı olarak sözdedir”
01.12.2024	RTÜK İslam dinini kurtarabilir mi?
27.11.2024	Transatlantik: Lübnan’da ateşkes - Ukrayna savaşında son durum - Trump gün sayıyor
24.11.2024	Kürt realitesi, Kürt sorunu realitesi, Kürt siyasi hareketi realitesi

15.12.2024		11 soruda, YPG ya kendini fesheder mi ya da feshedilir mi?
22.09.2024		Ruşen Çakır nivîsî: Di benda hevdîtina Erdogan û Esed de
17.06.2023		Au pays du RAKI : Entretien avec François GEORGEON
21.03.2022		Ruşen Çakır: Laicism out, secularism in
19.08.2019		Erneute Amtsenthebung: Erdogans große Verzweiflung
05.05.2015		CHP-şi Goşaonuş Sthrateji: Xetselaşi Coxo Phri-Elişina Mualefeti
03.04.2015		Djihadisti I polzuyutsya globalizatsiey I stanovitsya yeyo jertvami. Polnıy test intervyu s jilem kepelem
10.03.2015		Aya Ankara Az Kobani Darse Ebrat Khahad Gereft?
08.03.2015		La esperada operación de Mosul: ¿Combatirá Ankara contra el Estado Islámico (de Irak y el Levante)?
18.07.2014		Ankarayi Miçin arevelki haşvehararı